Dạy học phương trình tham số của đường thẳng trong không gian bằng mô hình Toulmin tích hợp với suy luận tương tự

Nguyễn Huỳnh Trọng Đức1, , Lê Viết Minh Triết2, Nguyễn Phú Lộc2
1 Nghiên cứu sinh, Trường Sư phạm, Trường Đại học Cần Thơ, Việt Nam
2 Trường Sư Phạm, Trường Đại học Cần Thơ, Việt Nam

Nội dung chính của bài viết

Tóm tắt

Trên cơ sở nghiên cứu các tài liệu lí luận về năng lực tư duy và lập luận toán học, các phương pháp dạy học môn Toán, cũng như yêu cầu cần đạt trong dạy học chủ đề “Phương pháp tọa độ trong không gian” theo chương trình giáo dục phổ thông hiện hành, nghiên cứu này đề xuất một giải pháp sư phạm nhằm tổ chức hoạt động dạy học chủ đề “Phương trình tham số của đường thẳng” (Toán 12) theo định hướng phát triển năng lực. Thông qua kế hoạch bài dạy rõ ràng cùng bộ tiêu chí đánh giá chi tiết, nghiên cứu thể hiện tiềm năng của việc tích hợp này trong việc bồi dưỡng năng lực luận toán học cho học sinh khi chuyển đổi nhận thức về “Phương trình tham số của đường thẳng” từ hai chiều sang ba chiều. Dù chưa được kiểm chứng thông qua thực nghiệm sư phạm, phương pháp tiếp cận này cung cấp cho giáo viên một quy trình dạy học có cơ sở lí luận chặt chẽ, góp phần hỗ trợ quá trình bồi dưỡng năng lực lập luận toán học cho học sinh. Trong thời gian tới, cần tiến hành thực nghiệm sư phạm để kiểm chứng hiệu quả của mô hình, đồng thời xem xét điều chỉnh, mở rộng áp dụng sang các chủ đề toán học khác.

Chi tiết bài viết

Tài liệu tham khảo

Adal, A. A. (2023). An analysis of postgraduate theses using Toulmin argumentation model in the field of mathematics education in Turkey. International Journal of Field Education, 9(1), 16-37. https://doi.org/10.32570/ijofe.1257339
Bộ Giáo dục và Đào tạo. (2018). Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT: Chương trình giáo dục phổ thông môn Toán. Hà Nội.
Bredow, F., & Knipping, C. (2022). How teachers address process-product dualities in mathematical argumentation processes. HAL Open Science. Truy cập từ https://hal.science/hal-03740312v2
Daugherty, J., & Mentzer, N. (2008). Analogical reasoning in the engineering design process and technology education applications. Journal of Technology Education, 19(2), 7-21. https://doi.org/10.21061/jte.v19i2.a.1
Đoàn, T. P., & Lê, V. M. T. (2024). Phát triển năng lực tư duy phản biện cho học sinh bằng hình thức tranh luận trong dạy học quan hệ vuông góc trong không gian. Tạp chí Khoa học Đại học Cần Thơ, 60 (CĐ Giáo dục Đồng bằng sông Cửu Long), 52-62. https://doi.org/10.22144/ctujos.2024.283
Dwirahayu, G., Mubasyiroh, S. M., & Mas’ud, A. (2017). The effectiveness of teaching with analogy on students’ mathematical representation of derivative concept. In Proceedings of the International Conference on Education in Muslim Society (ICEMS 2017), 57- 60. Atlantis Press. https://doi.org/10.2991/icems-17.2018.12
Gentner, D. (1983). Structure‐mapping: A theoretical framework for analogy. Cognitive Science, 7(2), 155-170. https://doi.org/10.1207/s15516709cog0702_3
Glynn, S. M. (1994). Teaching science with analogy: A strategy for teachers and textbook authors (ED373306). ERIC. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED373306.pdf
Hồ, V. C. (2016). Phân tích quá trình lập luận và chứng minh của học sinh khi học hình học không gian. Đại học Huế, Việt Nam.
Karbach, J. (1987). Using Toulmin's model of argumentation. Journal of Teaching Writing, 6(1), 81-91.
Katz, B. P., Thoren, E., & Hernandez, V. (2022). Why Should that Convince Me?: Teaching Toulmin Analysis Across the Curriculum. PRIMUS, 33(3), 285 -313. https://doi.org/10.1080/10511970.2022.2068093
Knipping, C. (2003). Argumentation structures in classroom proving situations. Proceedings of the Third Conference of the European Society in Mathematics Education. Italy: ERME.
Komatsu, K., & Jones, K. (2021). Generating mathematical knowledge in the classroom through proof, refutation, and abductive reasoning. Educational Studies in Mathematics, 109(3), 567-591. https://doi.org/10.1007/s10649-021-10086-5
Nguyễn, P. L. (2010). Dạy học hiệu quả môn Giải tích trong trường phổ thông. Hà Nội: NXB Giáo dục Việt Nam.
Nguyễn, T. D. N. (2021). Sử dụng biểu diễn trực quan phát triển năng lực suy luận toán học thông qua dạy hình học lớp 9 . Trường Đại học Thái Nguyên, Việt Nam.
Nguyễn, T. N. (2015). Sử dụng mô hình toulmin để phân tích quá trình lập luận và chứng minh của học sinh. Đại học Huế, Việt Nam.
Pedemonte, B. (2018). Strategic vs Definitory Rules: Their Role in Abductive Argumentation and their Relationship with Deductive Proof. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 14(9), em1589. https://doi.org/10.29333/ejmste/92562
Toulmin, S. (2003). The uses of argument. UK: Cambridge University Press.
Trần, T., & Nguyễn, D. N. (2011). Abductive argumentation for proving in dynamic geometry environment. The 2nd Academic Conference on Natural Science for Master and PhD Students from Cambodia, Laos, Malaysia and Vietnam, 137-142. Hà Nội: Nhà xuất bản Khoa học tự nhiên và Công nghệ.
Urhan, S., & Zengin, Y. (2023). Investigating university students’ argumentations and proofs using dynamic mathematics software in collaborative learning, debate, and self-reflection stages. International Journal of Research in Undergraduate Mathematics Education, 10(2), 380-407. https://doi.org/10.1007/s40753-022-00207-7
Yang, R., & Pan, H. (2023). Whole-to-Part Argumentation Instruction: An action research study aimed at improving Chinese college students’ English argumentative writing based on the Toulmin model. SAGE Open, 13(4), 1-15. https://doi.org/10.1177/21582440231207738